Bolesław Chrobry to pierwszy koronowany władca Polski – niezwykle potężny i bogaty, o czym możemy przeczytać w kronikach z tego czasu. Dla Gniezna władca szczególny – za jego panowania niepomiernie wzrósł status grodu, który stał się głównym ośrodkiem militarnym, religijnym i politycznym państwa piastowskiego.
Polityczne i religijne znaczenie Gniezna za panowania Bolesława Chrobrego uległo szczególnemu wzmocnieniu za sprawą męczeńskiej śmierci biskupa praskiego Wojciecha. Chrobry popierał misję ewangelizacyjną przyszłego świętego w Prusach, a jego zwłoki wykupił i pochował w kościele (od 1000 roku archikatedrze) w Gnieźnie. Przyczyniło się to do spotkania z cesarzem Ottonem III, który podczas tzw. Zjazdu Gnieźnieńskiego zadecydował o utworzeniu arcybiskupstwa w Gnieźnie.
Dodatkowo Chrobry został uznany za przyjaciela Świętego Cesarstwa Rzymskiego i brata cesarskiego, co stanowiło najwyższą możliwą godność w ówczesnym ceremoniale. To wszystko nadało władcy piastowskiemu rangę pozwalającą (po latach starań) dostąpić godności królewskiej, a z Gniezna uczyniło główny ośrodek władzy w państwie pierwszych Piastów.
Load More
Bolesław II Szczodry to pierworodny syn Kazimierza Odnowiciela. Był władcą niezwykle aktywnym na arenie międzynarodowej, podejmował liczne działania wzmacniające pozycję Polski w regionie. Z natury porywczy i bezkompromisowy angażował się w spory dynastyczne sąsiadów. Wielokrotnie interweniował zbrojnie na Węgrzech, Rusi i w Czechach, najczęściej z powodzeniem.
W polityce wewnętrznej Bolesław II przyczynił się do rozwoju organizacji kościelnej, odnowił m.in. upadłe wskutek najazdu czeskiego: stolicę arcybiskupią w Gnieźnie oraz biskupstwo w Poznaniu. Jego zasługą jest również przywrócenie Polsce samodzielnej polityki monetarnej poprzez emisję waluty – srebrnych denarów.
Dążenie do centralizacji władzy oraz długotrwała nieobecność w kraju doprowadziły Bolesława Śmiałego do upadku. Zarzewiem konfliktu stał się spór między królem a biskupem krakowskim, związany z wystąpieniami możnych przeciwko Bolesławowi. W niewyjaśnionych bliżej okolicznościach doszło do skazania i stracenia biskupa. W efekcie Bolesław został zmuszony do opuszczenia kraju, znalazł schronienie na Węgrzech, gdzie pozostał do końca życia.
Load More
U schyłku rozbicia dzielnicowego Polski w 1300 roku odbywa się w archidiecezji gnieźnieńskiej koronacja króla czeskiego Wacława II. Zdarzenie to było konsekwencją sukcesów militarnych i dyplomatycznych władcy. W 1291 roku zdobył on Małopolskę, wyparł Władysława Łokietka z ziemi sandomierskiej, następnie pozyskując względy możnowładców wielkopolskich, uzyskał kontrolę nad tą dzielnicą.
Wacław II należał do władców obdarzonych znacznymi umiejętnościami organizacyjnymi: zreformował w Polsce administrację, wprowadzając urząd starosty, przeprowadził zmiany monetarne (tzw. reforma groszowa) i znacznie zwiększył dochody państwa. Jego zdecydowane rządy zmierzające do zaprowadzenia porządku w kraju poprzez bezwzględną walkę z plagą złodziejstwa i rozbojów, ale także represje wobec przeciwników politycznych, napotkały silny opór i doprowadziły do konfliktu i utraty poparcia możnych, którzy wsparli Łokietka.
Load More
Mieszko II Lambert, drugi syn Bolesława Chrobrego, został koronowany po śmierci ojca w roku 1025 przez arcybiskupa Hipolita w katedrze gnieźnieńskiej.
Rządy Mieszka były niezwykle burzliwe. Zdobycze terytorialne ojca – Morawy, Milsko, Łużyce i Grody Czerwieńskie – utracono na skutek najazdów księcia czeskiego Brzetysława oraz cesarza niemieckiego Konrada II. Sytuacja wewnętrzna w kraju również nie przedstawiała się dobrze. Podkopana przegranymi wojnami pozycja króla była dodatkowo osłabiona sporami dynastycznymi – prawa do korony podważał brat Mieszka Bezprym. W rezultacie Mieszko II był zmuszony do ucieczki z kraju, i w 1032 roku zrzekł się korony.
Nieustępliwy charakter króla i rozległe wpływy polityczne pozwoliły mu szybko odzyskać władzę i zjednoczyć państwo, choć w kształcie znacznie okrojonym terytorialnie.
Load More
Przemysł II to syn księcia wielkopolskiego Przemysła oraz córki księcia śląskiego Henryka.
Młody książę prowadził aktywną politykę mającą na celu poszerzenie władztwa i w rezultacie zjednoczenie ziem Piastów. W 1283 roku nowo obrany arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka zostaje doradcą księcia. Arcybiskup jest gorącym zwolennikiem zjednoczenia Królestwa, co niewątpliwie ma duży wpływ na dalszą politykę przyszłego króla.
Przemysł II nawiązuje przymierze z książętami pomorskim i kujawskim. Uczestniczy w rywalizacji o władzę nad kluczową dzielnicą – Małopolską, czego efektem jest zdobycie Krakowa w 1290 roku. Nie udaje mu się jednak utrzymać miasta, ale wyjeżdżając zabiera ze sobą do Gniezna insygnia królewskie.
Gdy po śmierci księcia gdańskiego Mszczuja Przemysł obejmuje władzę nad Pomorzem Gdańskim, jego pozycja znacząco wzrasta. Potwierdzeniem tego staje się koronacja w Gnieźnie 26 czerwca 1295 roku dokonana przez arcybiskupa Jakuba Świnkę. To pierwsza koronacja polskiego króla od ponad dwóch wieków. I mimo że rządy Przemysła II trwały tylko 9 miesięcy (został zamordowany przez najemnych zabójców), miały doniosłe znaczenie, gdyż odnawiając instytucję Królestwa Polskiego, dały silny impuls zjednoczeniowy dla rozbitego państwa.