Lokacja miasta na tzw. prawie niemieckim w średniowieczu wiązała się z napływem osadników, którzy przyczyniali się do wzrostu znaczenia i bogactwa miasta, w zamian otrzymując liczne przywileje. Napływ osadników i związane z tym zmiany społeczno-gospodarcze wymagały dostosowania dotychczasowej zabudowy do nowych potrzeb i funkcji – według wzorca miast niemieckich. Lokację rozpoczynano zazwyczaj od wyznaczenia granic nowego miasta oraz poszczególnych działek. Następnie wytyczano obszar rynku, który miał być głównym miejscem sprawowania władzy miejskiej i handlu, ulice oraz parcele przeznaczone dla osadników. Szczególną wagę przykładano do planowania obiektów gospodarczych, takich jak kramy czy kantory rzemieślnicze. Proces lokacji na prawie niemieckim miast w Polsce przyczynił się do rozwoju stanu mieszczańskiego oraz zasadniczych przemian w strukturze społecznej państwa. Lokację Gniezna na prawie niemieckim przeprowadził książę wielkopolski Władysław Odonic. Najbardziej prawdopodobną datą jej rozpoczęcia jest rok 1239. Akt ten zapoczątkował dynamiczny rozwój miasta na Wzgórzu Panieńskim.