Początki katedry sięgają X wieku, czasów panowania Mieszka I, kiedy to na Wzgórzu Lecha stanął pierwszy kościół grodowy – rotunda o średnicy 9 m. W roku tysięcznym zostaje on podniesiony do rangi archikatedry, stając się tym samym najważniejszą świątynią w kraju. To wyjątkowe w owym czasie wyniesienie było możliwe dzięki postaci świętego Wojciecha – duchownego, który wyruszył z Gniezna do pogańskich Prus z misją chrystianizacyjną. Tam został zabity, co uczyniło z niego męczennika za wiarę. Gdy król Bolesław Chrobry wykupił zwłoki Wojciecha, pochował je w świątyni, która dla chrześcijańskiego świata stała się celem pielgrzymek. W ten sposób uroczysta wizyta w Gnieźnie w 1000 roku głęboko wierzącego cesarza Ottona III stała się nie tylko aktem politycznym, ale również aktem wiary. W 1038 roku podczas najazdu czeskiego księcia Brzetysława świątynia ulega zniszczeniu, okradziona z cennych relikwii, w tym ciała świętego Wojciecha. Odbudowana w roku 1064 w stylu romańskim, ponad sto lat później zyskała swój największy skarb – Drzwi Gnieźnieńskie, ufundowane najprawdopodobniej przez Mieszka III Starego. Katedra była jeszcze kilkakrotnie przebudowywana w różnych stylach architektonicznych, po II wojnie światowej przywrócono gotycki charakter jej nawie głównej.